جداکننده

جزیره هرمز به عنوان نگین سرخ خلیج فارس، بویژه در فصل های سرد و معتدل سال مقصد بسیاری از گردشگران سراسر کشور قرار گرفته اما متاسفانه طبیعت بکر و زیبای آن با حجم زیادی از آلودگی زیست محیطی زباله ها مواجه شده است.

حاصل گردشگری غیرمسئولانه چندین ساله هرمز، زباله بوده است. قطعا هر تکه زباله ای که در طبیعت هرمز رها می شود، زخمی بر تن جزیره می نشاند! شوربختانه، تاکنون در جزیره هرمز برای فرهنگسازی تفکیک از مبدا اقدامی صورت نگرفته است و سیستم جامعی برای جمع آوری و بطور کلی مدیریت پسماندها وجود ندارد و اغلب پسماندهای جمع آوری شده، تفکیک، پردازش و بازیافت نمی شوند؛ بلکه در مکان هایی دپو یا سوزانده می شوند؛ شیرابه زباله تر سموم زیادی وارد زمین و خاک می کند و دود ناشی از سوزاندن زباله ها نیز آلاینده هواست.

سرنوشت بخشی از زباله های هرمز شامل پلاستیک، کارتن و آلومینیوم این است که توسط کارگاه های ضایعاتی موجود در جزیره از سطل های زباله یا محل دپوی پسماندها جمع آوری و پرس شده و از جزیره خارج می شوند. در این میان، بسیاری از زباله ها فرصتی برای تفکیک و خروج از جزیره پیدا نمی کنند؛ این دسته از زباله ها غالبا بطری های شیشه ای هستند که به دلایل مختلفی از قبیل بی ارزش تلقی شدن پسماند شیشه ای در استان های جنوبی کشور، عدم وجود زیرساخت مناسب، به صرفه نبودن جابجایی و فاصله زیاد از کارخانه های بازیافت شیشه که اکثرا در مناطق شمالی کشور وجود دارند، بلاتکلیف در طبیعت هرمز مانده اند.

جالب است بدانید بیش از 5 سایت دپوی پسماند شیشه ای در جزیره وجود دارد که افزون بر 90 درصد این پسماندها را بطری نوشیدنی تشکیل می دهد. اکنون تعداد بطری های شیشه ای رها شده در محیط، چندین برابر تعداد ساکنین جزیره است.

حجم بالای پسماندهای شیشه ای نسبت به سایر پسماندهای خشک در طبیعت هرمز، عامل مهمی برای عدم توسعه مدیریت پسماند در این جزیره است. پسماندهایی که نه دفن می شوند، نه بازیافت می شوند، نه سوزانده می شوند و نه تجزیه. پسماندهایی که اکنون عضو جدانشدنی خاک هرمز هستند.

پسماندهای شیشه ای؛ الماس های نتراشیده

شیشه، ماده ای است که همه ما روزانه با آن سرو کار داریم و پسماندهای شیشه ای از ظروف آشپرخانه گرفته تا بسته بندی خوراکی موجود در فروشگاه ها را شامل می شود که نسبت سایر پسماندها، سنگین و شکننده هستند.

تولید بطری های شیشه ای نیاز به استخراج مواد اولیه معدنی از طبیعت مانند سیلیس و مصرف زیاد انرژی دارد؛ از طرفی تجزیه این بطری ها در زمین تا هزار سال ممکن است زمان ببرد. همچنین؛ استفاده از سوخت های فسیلی در فرآیند تولید شیشه موجب انتشار گازهای گلخانه ای و فشار بر اکوسیستم های طبیعی می شود.

سالانه حدود 130 میلیون تن پسماند شیشه‌ای در جهان به محل‌های دفن زباله منتقل می شوند که تنها 21 درصد از آن ها بازیافت شده و 79 درصد در طبیعت می مانند. ضایعات شیشه ای قابل سوزاندن نیستند و تجزیه آن ها نیز سخت و زمانبر است؛ به همین دلیل بخش قابل توجهی از شیشه ها دفن یا در طبیعت رها می شوند؛ دفن نامناسب یا رها شدن این زباله های شیشه ای در طبیعت، آب و خاک را آلوده می کند و زندگی جانوران و گیاهان را به خطر می اندازد.

در بسیاری از نقاط جهان، از جمله کشور ما شیشه یک ماده یکبار مصرف است. در حالی که قابلیت بی نهایت بازیافت را دارد؛ بازیافت شیشه منجر به کاهش مصرف منابع طبیعی و انرژی برای تولید محصولات شیشه ای جدید و کاستن حجم زباله های شیشه ای در مناطق دپو یا دفن زباله می شود که در مجموع، اثرات منفی زیست محیطی آن را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد و موجب اشتغالزایی نیز می شود. از طرفی؛ بازیافت شیشه با مشکلاتی از قبیل وجود ناخالصی ها، آلاینده شدن شیشه، هزینه های زیاد حمل و فرآوری، تنوع رنگ و دشوار بودن مرتب سازی همراه است. پس نیاز است علاوه بر گزینه بازیافت، مسیرهای بهتری را برای پایداری و حفظ محیط زیست در نظر گرفت.

تبدیل پسماندهای شیشه ای قابل بازیافت به خرده شیشه و بازچرخانی آن ها به مصالح ساختمانی، راهکاری نو برای ساخت و سازهای پایدار است و مزایای زیست محیطی بسیاری دارد. در صنعت ساختمان، پسماندهای شیشه ای بدلیل وجود سیلیس می تواند جایگزین سیمان در بتن قرار گیرد. از آنجایی که تولید سیمان با استخراج منابع طبیعی و تولید گازهای گلخانه ای همراه است؛ استفاده از پودر شیشه های بازیافتی به جای سیمان علاوه بر مقرون به صرفه بودن و افزایش استحکام بتن، به حفظ محیط زیست نیز کمک می کند. از پودر شیشه در صنایع دستی، مجسمه سازی، ساخت کاشی، سرامیک و… نیز استفاده می شود.

بهبود وضعیت مدیریت پسماند در جزیره هرمز نیازمند نگاه تازه ای به این پسماندهای ارزشمند است. پسماندهایی که تا به امروز بی اهمیت به شمار آمده و نادیده گرفته شده است. هرمز را دریابیم….