پلاستیک، ماده ای آشنا که زمین را فرا گرفته و تحت تاثیر قرار داده است؛ در دنیای امروز تهدید پلاستیک برای محیط زیست تقریبا برای همه واضح است و بسیاری از انسان ها از آسیب های جدی که این ماده به اکوسیستم وارد می کند، آگاه هستند.
پلاستیک در تمام طول عمر خود از استخراج سوخت های فسیلی و تولید تا مرحله دفع بر زندگی انسان ها، حیوانات و گیاهان تاثیر منفی می گذارد و موجب آلودگی دریاها و خاک ها، نابودی تنوع زیستی، تغییرات آب و هوایی و به خطر افتادن سلامتی انسان ها می شود.
تجزیه زباله های پلاستیکی در طبیعت ممکن است قرن ها به طول بیانجامد و پلاستیک ها در اثر تابش اشعه خورشید در طولانی مدت، گازهای گلخانه ای تولید می کنند که انتشار این گازها موجب گرم شدن زمین و تغییرات آب و هوایی می شود و می تواند زندگی انسان ها و حیات وحش را با بحران بزرگی روبرو کند.
از طرفی، وجود پلاستیک در محیط باعث می شود که بسیاری از حیوانات بخصوص حیوانات دریایی در زباله های پلاستیکی گرفتار شوند یا در اثر گرسنگی، پلاستیک را به عنوان غذا بخورند.
اثر تلخ و جبران ناپذیر پلاستیک بر زندگی موجودات زنده، از طریق تبدیل آن به میکروپلاستیک ها اتفاق می افتد. بدین صورت که وقتی زباله های پلاستیکی در طبیعت رها می شوند تشعشعات خورشید و امواج دریاها و اقیانوس ها این زباله ها را شکسته و به اجزای میکروپلاستیکی تبدیل می کنند؛ ذرات میکروپلاستیک که بسیار کوچک هستند وارد بدن آبزیان می شوند؛ سپس وارد چرخه غذایی انسان شده و سلامتی انسان ها با مصرف گوشت این موجودات دریایی به خطر می افتد.
براساس گزارش OECD (سازمان همکاری و توسعه اقتصادی) تنها در دو دهه اخیر، تولید سالانه زباله های پلاستیکی در جهان دو برابر شده و از 180 میلیون به بیش از 350 میلیون تن رسیده است. این در حالی ست که در سطح جهانی، تنها 9% این زباله ها بازیافت می شوند. تقریباً یک چهارم آنها (22%) در طبیعت رها شده است و بقیه (69%) سوزانده یا دفن می شوند؛ زباله های رها و دفن شده، در طول عمر صدها ساله ی خود در طبیعت ضربات جبران ناپذیری به محیط زیست وارد می کنند.
این آمار ها نشان می دهد جهان در حال غرق شدن در سونامی پلاستیک هاست و مدیریت تولید و مصرف این ماده در دنیا یک نیاز حیاتی است و باید اقدامات فوری برای کاهش شدید تولید زباله های پلاستیکی صورت پذیرد.
دولت ها، شرکت ها و مردم نقش مهمی در کاهش تولید زباله های پلاستیکی و حرکت به سوی آینده ای بدون پلاستیک دارند. دولت ها می توانند از طریق بهبود سیستم های مدیریت پسماند و بازیافت، همچنین اجرای قوانین و مقررات سختگیرانه در جهت ممنوعیت عرضه و مصرف پلاستیک توسط اصناف و مشاغل، ملزم کردن تولید کنندگان به تولید کالاهای جایگزین سازگار با محیط زیست (بطور مثال تولید کیسه های پارچه ای به منظور حذف کیسه های پلاستیکی)، افزایش سطح آگاهی کسب و کارها و مردم در مورد آسیب های پلاستیک و تشویق آن ها به رفتارهای دوستدار محیط زیست، نقش تاثیرگذاری در مقابله با بحران پلاستیک داشته باشند. به عنوان مثال دولت می تواند برای تولید یا استفاده از پلاستیک، مالیات وضع کند و برای استفاده از روش های جایگزین پایدار معافیت های مالیاتی در نظر بگیرد.
همچنین؛ شرکت ها و سازمان ها نیز با استفاده از بسته بندی های سازگار با محیط زیست و زیست تخریب پذیر به جای بسته بندی های پلاستیکی نقش مهمی در حفظ محیط زیست ایفا می کنند و در کنار آن تصویر برند خود را ارتقاء می دهند. کسب و کارها و شرکت ها با اقداماتی مانند کاهش میزان زباله های پلاستیکی در حین تولید و بسته بندی، استفاده از پلاستیک های قابل بازیافت و اطمینان از بازیافت آن ها، ایجاد نوآوری برای مقابله با آلودگی پلاستیکی، مشارکت و پیوستن به کمپین های زیست محیطی در جهت کاهش پلاستیک مانند پویش «نه به پلاستیک» و حذف پلاستیک های یکبار مصرف، می توانند گام های بزرگی در جهت رسیدن به آینده ای پایدار بردارند.
هر یک از ما به عنوان عضوی از جامعه مسئول اقدامات و انتخاب های خود هستیم و می توانیم با انتخاب های آگاهانه خود در زندگی روزمره در مسیر آینده ای بدون پلاستیک گام برداریم. هر فرد می تواند با انجام رفتارهایی مانند اجتناب از استفاده پلاستیک های یکبار مصرف و جایگزین کردن وسایل قابل استفاده مجدد، پرهیز از خرید محصولات بیش از حد بسته بندی، به همراه آوردن کیسه های پارچه ای هنگام خرید از فروشگاه های مواد غذایی، حمایت از سمن ها، استارتاپ ها و موسسات محیط زیستی برای مقابله با آلودگی پلاستیکی، در رسیدن به آینده ای بدون پلاستیک سهیم باشد و دیگران را نیز تشویق به همکاری نماید.